Paggiromdom sa sarong istasyon nin tren
Dekada otsenta hanggan sa mga enot na taon kan dekada nobenta sakong namatean an magayon na serbisyo kan perokaril sa Kabikolan. Sabi kan mga nagkaerenot pang marhay sako, orog daang labi-kagayon an perokaril kaidto, na totoo man nanggad ta kun mahihiling ta an mga lumang ladawan kan mga tren kaidto, yaon an gayon asin pagiging elegante. Alagad sa ngunyan daing biyahe an tren haling Manila pasiring Bikol, dara kan distroso kan mga nakaaging kalamidad, asin laen pa man kayan an kadakulon na mga dahilan kun tadaw ta an satong pangenot na sasakyan palyado—kun bakong mayo—na ngunyan.
Sa Bikol, an mga riles tuninong na, hupa na an makaskas na ritmo kan nagraralagatak na bakal pag minaagi an tren, mayo na dagubdob na madadangog sa makinang paaboton, mayong silbato an mawarak sa tuninong na duros kan amay na pagkaaga o pagkahapon. Huli man digdi, an mga doot, amorseko, maroy-paroy, turug-turog, asin kadyapa libre asin dikit-dikit nang minatahob sa tinataklang mga bakal hanggan an enterong riles dai na mahiling asin an mga trabiyesa padagos nang malapa asin malingawan.
Sa pagsirip sa mamundong kamugtakan na ini, nakabalik ako duman sa dati ming erokan sa Lupi kun saen an pangenot na sasakyan kan ako nagdadakula duman iyo an tren. Pag kami minapasiring sa Naga, kinakaipuhan ming magmatang amay ta an tren minaagi mga alas kuwatro sa kaliputi kan maagahon. Nasa likod kan istasyon an samong harong kaya hinahalat mi na sana an pagparada kan tren para magsakay.
Sa sakong giromdom, kan mga dekada otsenta, igwang walong tren—apat haling Manila pa-Bikol, asin apat man na haling Bikol pa-Manila—an minabiyahe aro-aldaw. Yaon an ordinary na Train-574 sa pagkaaga, an ordinary man na Train-573 sa pagkahapon, tapos an Mayon Limited na minaaging amay sa pagkabanggi, asin an Peñafrancia Express na minaagi sa Lupi kaidto mga alas nuwebe nin banggi. Laen pa sa mga ini, pag aldaw, may minaaging halabang tren nin mga bagon na an inaapod kaidtong merkansya. Kadaklan sa mga bagon na ini may laog harina gikan sa Philippine Flour Mill sa Hondagua, Quezon, asin man kopra hali sa manlaen-laen na parte kan Bikol. Sa Lupi, importante an merkansya, ta digdi binabiyahe an kopra na nangengenot na produkto kan banwaan na dinadara pasiring sa siyudad Lucena.
Magayon an naabtan kong istasyon kan Lupi, pan-Sulnupan an disenyo, ipinadron an lanob siring sa sarong log cabin, pinatungan nin kahoy an dati nang lanob kaining gibo sa birilog na gapo, asin an atop gibo pa sa mapulang laboy siring sa kolor kan koron asin dulay. Para sako, an dating istasyon kan Lupi an pinakamagayon sa gabos na istasyon nin tren sa Filipinas. Sa istasyon na idto ako nagdakula, nagkawat, napadapla, nakitaguan, nakilamagan, asin dakul pang mga eksperyensya na naghurma sa sakong pagkatao. Dakul na istorya man an nahaman sa istasyon sana, may maogma, may dapit sa pagmorootan, asin dakul man an katatakutan huli ta an istasyon nakatugdok na kan panahon pa man kan mga Amerikano, asin dakul an sinasabing ginaradan digdi kan panahon nin Hapon. An samong harong na haros katakod kan istasyon naging garrison pa kan mga Hapon asin kadakol na mga Filipino an sinasabing pinasakitan kun bako man na ginadan duman.
Kasabay kan pagpula kan kalangitan sa pagkahapon, an istasyon dikit-dikit na napapano nin mga pasaherong pa-norteng parte kan Luzon, kun bako man pa-Manila, kaiba man an saindang mga parahatod. Minaribok an istasyon, ribok na dikit na sana agid na sa saudan. Maribok, alagad maogma, huli ta pano nin buhay. Yaon man an mga paratinda nin manlaen-laen na produkto, pagkakan, asin puwede man na pasalubong. Minsan ngani, an mga tao mina-upak pa pag minasilbato an tren, tanda na harani na. Asin an irinutan kan mga pasahero pag minaparada na an tren, kasabay an paararaman, pagpahumale kan mga nawalat, asin an pagsarakayan kan mga gamit, asin an pagsilbato kan mga konduktor, iyo na siguro an pinakamaogmang tanawon sa istasyon. Halipot sana an panahon na ini, huli ta sa pagsalida kan tren, luway-luway naman na nauubos an mga tao sa istasyon hanggan matada liwat an mga aking nagkakarawat, hanggan sa dikit-dikit na magbalik an katoninongan, kasabay kan mga duri-duri sa pagdiklom kan banggi. An kaakian mapuruli na, inaarapod na kan mga magurang; an mga tindahan na harani sa istasyon pasaro-saro naman na nagsasarara, asin sa mga harong-harong mapamaranggi na an mga pamilya. Tapos na an sarong aldaw kan istasyon.
Asin sa sakong daghan, sa tahaw kan pagkalingaw sa mga nakaagi asin sa importansya kan mga ini, yaon an pagmawot na an mga ladawan na sakong isinaysay magkaigwa man logod liwat nin buhay.
Sa Bikol, an mga riles tuninong na, hupa na an makaskas na ritmo kan nagraralagatak na bakal pag minaagi an tren, mayo na dagubdob na madadangog sa makinang paaboton, mayong silbato an mawarak sa tuninong na duros kan amay na pagkaaga o pagkahapon. Huli man digdi, an mga doot, amorseko, maroy-paroy, turug-turog, asin kadyapa libre asin dikit-dikit nang minatahob sa tinataklang mga bakal hanggan an enterong riles dai na mahiling asin an mga trabiyesa padagos nang malapa asin malingawan.
Sa pagsirip sa mamundong kamugtakan na ini, nakabalik ako duman sa dati ming erokan sa Lupi kun saen an pangenot na sasakyan kan ako nagdadakula duman iyo an tren. Pag kami minapasiring sa Naga, kinakaipuhan ming magmatang amay ta an tren minaagi mga alas kuwatro sa kaliputi kan maagahon. Nasa likod kan istasyon an samong harong kaya hinahalat mi na sana an pagparada kan tren para magsakay.
Sa sakong giromdom, kan mga dekada otsenta, igwang walong tren—apat haling Manila pa-Bikol, asin apat man na haling Bikol pa-Manila—an minabiyahe aro-aldaw. Yaon an ordinary na Train-574 sa pagkaaga, an ordinary man na Train-573 sa pagkahapon, tapos an Mayon Limited na minaaging amay sa pagkabanggi, asin an Peñafrancia Express na minaagi sa Lupi kaidto mga alas nuwebe nin banggi. Laen pa sa mga ini, pag aldaw, may minaaging halabang tren nin mga bagon na an inaapod kaidtong merkansya. Kadaklan sa mga bagon na ini may laog harina gikan sa Philippine Flour Mill sa Hondagua, Quezon, asin man kopra hali sa manlaen-laen na parte kan Bikol. Sa Lupi, importante an merkansya, ta digdi binabiyahe an kopra na nangengenot na produkto kan banwaan na dinadara pasiring sa siyudad Lucena.
Magayon an naabtan kong istasyon kan Lupi, pan-Sulnupan an disenyo, ipinadron an lanob siring sa sarong log cabin, pinatungan nin kahoy an dati nang lanob kaining gibo sa birilog na gapo, asin an atop gibo pa sa mapulang laboy siring sa kolor kan koron asin dulay. Para sako, an dating istasyon kan Lupi an pinakamagayon sa gabos na istasyon nin tren sa Filipinas. Sa istasyon na idto ako nagdakula, nagkawat, napadapla, nakitaguan, nakilamagan, asin dakul pang mga eksperyensya na naghurma sa sakong pagkatao. Dakul na istorya man an nahaman sa istasyon sana, may maogma, may dapit sa pagmorootan, asin dakul man an katatakutan huli ta an istasyon nakatugdok na kan panahon pa man kan mga Amerikano, asin dakul an sinasabing ginaradan digdi kan panahon nin Hapon. An samong harong na haros katakod kan istasyon naging garrison pa kan mga Hapon asin kadakol na mga Filipino an sinasabing pinasakitan kun bako man na ginadan duman.
Kasabay kan pagpula kan kalangitan sa pagkahapon, an istasyon dikit-dikit na napapano nin mga pasaherong pa-norteng parte kan Luzon, kun bako man pa-Manila, kaiba man an saindang mga parahatod. Minaribok an istasyon, ribok na dikit na sana agid na sa saudan. Maribok, alagad maogma, huli ta pano nin buhay. Yaon man an mga paratinda nin manlaen-laen na produkto, pagkakan, asin puwede man na pasalubong. Minsan ngani, an mga tao mina-upak pa pag minasilbato an tren, tanda na harani na. Asin an irinutan kan mga pasahero pag minaparada na an tren, kasabay an paararaman, pagpahumale kan mga nawalat, asin an pagsarakayan kan mga gamit, asin an pagsilbato kan mga konduktor, iyo na siguro an pinakamaogmang tanawon sa istasyon. Halipot sana an panahon na ini, huli ta sa pagsalida kan tren, luway-luway naman na nauubos an mga tao sa istasyon hanggan matada liwat an mga aking nagkakarawat, hanggan sa dikit-dikit na magbalik an katoninongan, kasabay kan mga duri-duri sa pagdiklom kan banggi. An kaakian mapuruli na, inaarapod na kan mga magurang; an mga tindahan na harani sa istasyon pasaro-saro naman na nagsasarara, asin sa mga harong-harong mapamaranggi na an mga pamilya. Tapos na an sarong aldaw kan istasyon.
Asin sa sakong daghan, sa tahaw kan pagkalingaw sa mga nakaagi asin sa importansya kan mga ini, yaon an pagmawot na an mga ladawan na sakong isinaysay magkaigwa man logod liwat nin buhay.
Comments