An Arejola Workshop asin an literaturang Bikolnon
‘SARO sana man an puwede mong gibohon. Paduman kan sa saimong sadiri. Hanapa an rason na nagtutulod saimo tanganing magsurat; hilnga kun iyan man nanggad nag-ugat na sa kairaroman kan saimong puso; sabiha sa sadiri mo kun ika dai mabubuhay minsan dai ka masurat. Asin orog sa gabos: haputa an sadiri sa pinakamatuninong na parte kan saimong pagkabanggi: kaipuhan daw na ako magsurat? Paduman kan sa sadiri mo para sa hararom na kasimbagan.’ An mga tataramon na ini kan Aleman na parasurat na si Rainer Maria Rilke gikan sa saiyang ‘Letters to a Young Poet’. Ini parte kan nagkakapirang surat na ipinadara niya bilang kasimbagan sa mga hapot kan hoben asin nagmamawot na maging marhay na parasurat na si Franz Xavier Kappus.
Ini an nagbibilog kan sakong pagmate asin horop-horop sa minatapos pa sanang Pang-apat na Juliana Arejola-Fajardo Workshop para sa Pagsurat Bikol (JAFWPB) na pinagpadrinohan kan Arejola Foundation for Social Responsibility kun sain nagkakapirang mga hoben na parasurat an naging mga fellows asin daing pagduduwaduwang ipinaworkshop an saindang mga obra sa pagmawot man na orog pa ining mapagayon asin an saindang pagsurat orog pang maparahay. Nagpoon an workshop kan Biyernes, Mayo 18 asin nagtapos kan Domingo, Mayo 20, na pinag-atendiran man nin nagkakapirang teacher- asin student-participants na boot man makanood dapit sa creative writing. Sa sarong espesyal na pagkakataon, nadangog man kan mga fellow asin participant an lecture kan nangengenot na iskolar sa Literaturang Bikolnon asin Chair kan Department of Literature kan De La Salle University na si Prof. Paz Verdades Santos. Sa lecture, iniheras niya an saiyang pag-aadal dapit sa “The Rebels of Bikol Literature” na nagtaong doon man sa lugar asin dakulang ambag kan mga progresibong parasurat sa kagabsan kan Literaturang Bikolnon. Naging aktibo an partisipasyon kan gabos sa lecture ni Prof. Santos na orog pa man na nagpa-init sa tema kan workshop na: ‘Para kiisay ako nagsusurat’
Maliwanagon na nasirangan sa nasabing workshop na dakul pang mga hoben an may dakulang pag-apresyar sa kagayonan kan nakasurat na arte, asin orog na maliwanag man an realisasyon na orog pa man ining mapapagayon kun an literatura nakasurat sa sadiring tataramon—an Bikol, minsan ngani kita baranga bilang rehiyon huli sa manlaenlaen na lenggwahe. Naglataw ini huli sa mga winorkshop na mga obra na surat sa iba-ibang tataramon—igwang Buhinon, Rinconada-Baao, Bikol-Naga, may Tagalog, asin igwa man na nasa English. Laen pa man kaini, iyo an katotoohan na an mga fellows naggikan sa manlaenlaen na lugar sa Kabikolan.
Nakakaogmang pag-isipon na mahiwas an age range kan mga naging fellows, na nagtao man nin variety kan mga obra na winorkshop. Arog baga ni Irene Taniegra kan Baao na sarong ina, na nagsusurat nin mga osipon para sa mga kaakian; sinda Sheena Bricia, Willy Bulalacao, Jan Rev Davila, Eden Barandon, Florence Mendoza, Stephen Prestado, asin Eureli Arroyo na mga nagsusururat nin rawitdawit, sa Bikol man, o Tagalog asin English; asin si Raymond Endrinal na katorse anyos an edad alagad igwa na nin rarom an saiyang pagpurbar sa pagsurat nin osipon o fiction.
Nagin panelists sa nasabing workshop an Palanca-winners na si Kristian Cordero asin si Carlo Arejola na iyo man an convenor kan aktibidad; an taga-Baao na parasurat, performer asin paratukdo na si Jocelyn Bisuña na iyo man an naging workshop; asin man an saindong lingkod na nagtao man nin input dapit sa ‘performance poetry’ na pagkatapos sako man na ipinahiling sa paagi kan pag-perform kan ‘Haliya’ ni Kristian Cordero, performance na ipinadron ko sa daan na tradisyon nin pagsamba asin pagpapamibi kan mga Balyan asin mga Asog kan pre-Hispanic Bikol.
Naging simple sana an mga aktibidad asin setup kan nakaaging JAFWPB, alagad dai ini naging kaolangan tanganing an tolong aldaw na workshop dai magin makolor, maogma asin magbunga nin magayon. Poon sa mga pano nin buhay na pagheras nin mga paghohorop-horop, pagtao nin mga comments, hanggan sa constructive na pag-critique kan mga obra kan fellows na nagkumpunir kan workshop sessions, malinaw na sarong dakulang bagay an JAFWPB sa pagpapatalubo kan satong padangat na literature.
An trayumpo kan JAFWPB, bako sanang trayumpo kan Arejola Foundation o maging kan mga fellows asin mga taong nagin parte kaini. Sa kabilugan, an mga bunga kan JAFWPB mga butil nin pananom na isinasabwag sa mahiwas na tatamnan kan rehiyon Bikol, sarong magayon asin marhay na ehemplo nin kongkretong pagtulod sa kagayonan kan sadiri tang arte, sarong bagay kaipuhan na kaipuhan ta ngunyan na mga panahon, orog na sa pag-atubang ta sa globalisasyon kun sain binabaha kita nin sinaralak-salak na mga dayong kulturang dara kan media asin neo-colonization. An mga aktibidad na siring kan JAFWPB totoong labi ka-maninigong tarabangan ta asin itulod tangani man na ma-eksperyensiya kan mga masurunod na henerasyon an kagayonan kan arte asin kultura kan satuyang inoorgolyong rona—an Kabikolan.
Ini an nagbibilog kan sakong pagmate asin horop-horop sa minatapos pa sanang Pang-apat na Juliana Arejola-Fajardo Workshop para sa Pagsurat Bikol (JAFWPB) na pinagpadrinohan kan Arejola Foundation for Social Responsibility kun sain nagkakapirang mga hoben na parasurat an naging mga fellows asin daing pagduduwaduwang ipinaworkshop an saindang mga obra sa pagmawot man na orog pa ining mapagayon asin an saindang pagsurat orog pang maparahay. Nagpoon an workshop kan Biyernes, Mayo 18 asin nagtapos kan Domingo, Mayo 20, na pinag-atendiran man nin nagkakapirang teacher- asin student-participants na boot man makanood dapit sa creative writing. Sa sarong espesyal na pagkakataon, nadangog man kan mga fellow asin participant an lecture kan nangengenot na iskolar sa Literaturang Bikolnon asin Chair kan Department of Literature kan De La Salle University na si Prof. Paz Verdades Santos. Sa lecture, iniheras niya an saiyang pag-aadal dapit sa “The Rebels of Bikol Literature” na nagtaong doon man sa lugar asin dakulang ambag kan mga progresibong parasurat sa kagabsan kan Literaturang Bikolnon. Naging aktibo an partisipasyon kan gabos sa lecture ni Prof. Santos na orog pa man na nagpa-init sa tema kan workshop na: ‘Para kiisay ako nagsusurat’
Maliwanagon na nasirangan sa nasabing workshop na dakul pang mga hoben an may dakulang pag-apresyar sa kagayonan kan nakasurat na arte, asin orog na maliwanag man an realisasyon na orog pa man ining mapapagayon kun an literatura nakasurat sa sadiring tataramon—an Bikol, minsan ngani kita baranga bilang rehiyon huli sa manlaenlaen na lenggwahe. Naglataw ini huli sa mga winorkshop na mga obra na surat sa iba-ibang tataramon—igwang Buhinon, Rinconada-Baao, Bikol-Naga, may Tagalog, asin igwa man na nasa English. Laen pa man kaini, iyo an katotoohan na an mga fellows naggikan sa manlaenlaen na lugar sa Kabikolan.
Nakakaogmang pag-isipon na mahiwas an age range kan mga naging fellows, na nagtao man nin variety kan mga obra na winorkshop. Arog baga ni Irene Taniegra kan Baao na sarong ina, na nagsusurat nin mga osipon para sa mga kaakian; sinda Sheena Bricia, Willy Bulalacao, Jan Rev Davila, Eden Barandon, Florence Mendoza, Stephen Prestado, asin Eureli Arroyo na mga nagsusururat nin rawitdawit, sa Bikol man, o Tagalog asin English; asin si Raymond Endrinal na katorse anyos an edad alagad igwa na nin rarom an saiyang pagpurbar sa pagsurat nin osipon o fiction.
Nagin panelists sa nasabing workshop an Palanca-winners na si Kristian Cordero asin si Carlo Arejola na iyo man an convenor kan aktibidad; an taga-Baao na parasurat, performer asin paratukdo na si Jocelyn Bisuña na iyo man an naging workshop; asin man an saindong lingkod na nagtao man nin input dapit sa ‘performance poetry’ na pagkatapos sako man na ipinahiling sa paagi kan pag-perform kan ‘Haliya’ ni Kristian Cordero, performance na ipinadron ko sa daan na tradisyon nin pagsamba asin pagpapamibi kan mga Balyan asin mga Asog kan pre-Hispanic Bikol.
Naging simple sana an mga aktibidad asin setup kan nakaaging JAFWPB, alagad dai ini naging kaolangan tanganing an tolong aldaw na workshop dai magin makolor, maogma asin magbunga nin magayon. Poon sa mga pano nin buhay na pagheras nin mga paghohorop-horop, pagtao nin mga comments, hanggan sa constructive na pag-critique kan mga obra kan fellows na nagkumpunir kan workshop sessions, malinaw na sarong dakulang bagay an JAFWPB sa pagpapatalubo kan satong padangat na literature.
An trayumpo kan JAFWPB, bako sanang trayumpo kan Arejola Foundation o maging kan mga fellows asin mga taong nagin parte kaini. Sa kabilugan, an mga bunga kan JAFWPB mga butil nin pananom na isinasabwag sa mahiwas na tatamnan kan rehiyon Bikol, sarong magayon asin marhay na ehemplo nin kongkretong pagtulod sa kagayonan kan sadiri tang arte, sarong bagay kaipuhan na kaipuhan ta ngunyan na mga panahon, orog na sa pag-atubang ta sa globalisasyon kun sain binabaha kita nin sinaralak-salak na mga dayong kulturang dara kan media asin neo-colonization. An mga aktibidad na siring kan JAFWPB totoong labi ka-maninigong tarabangan ta asin itulod tangani man na ma-eksperyensiya kan mga masurunod na henerasyon an kagayonan kan arte asin kultura kan satuyang inoorgolyong rona—an Kabikolan.
Comments