Padagos na orag
DAI PA sana man nahahaloy kan pinano an column na ini nin pag-orgolyo sa naaabot kan mga Bikolanong parasurat sa mga panahon na ini. Dara idto kan panggana ni Adrian Remodo kan Sawikaan 2007 para sa saiyang ‘miskol.’ Dai pa sana nahahaloy, alagad biyo talaga gayod minakurahaw an Kabikolan sa panahon na ini na ‘kami naman!’
Kan Biyernes, Agosto 31, nakaduman ako sa seremonya para sa paggawad kan National Book Awards, na ginibo duman sa World Trade Center sa Pasay City kun sain duwang Bikolano an nakakua kan nasabing orgulyo. An National Book Awards na pinagpapadrinohan kan Manila Critics Circle na pinamamayohan ngunyan ni Dr. Ophelia Dimalanta kan University of Sto. Tomas, itinatao sa bilang pagmidbid sa kagayonan kan sarong libro sa pagkakasurat asin sa kontribusyon kaini sa koleksyon nin mga babasahon sa Pilipinas. Sa labi-karahay na bareta, duwang Oragon an nakakua nin National Book Award, si Alvin B. Yapan, na nakua an Jaime C. Laya Award for Best Fiction Book in the Vernacular para sa saiyang “Ang Sandali ng mga Mata,” asin man si Marne Kilates na nakua an Best Translation Work para sa saiyang mga dakitaramon kan mga haiku sa libro ni Rogelio Mangahas na “Gagamba sa Uhay” na laen sa translation, nakua man an National Book Award sa kategoryang Book of Poetry. An “Ang Sandali ng mga Mata” ni Yapan pinublikar kan Ateneo de Manila Press mantang an “Gagamba sa Uhay” pinublikar man kan C & E Publishing House. Lain pa kaini, naenot naman na natukdol ni Yapan para sa saiyang obrang “Rolyo” na sarong pelikulang Bikolnon an Best Film sa Short Feature category kan Cinemalaya 2007.
Ano an implikasyon kaini? Paninindugan ko an naenot ko nang pahayag na makalihis an pirang dekada nin katoninongan sa kultural asin pan-literaturang buhay kan mga Bikolano, an panahon na ini tunay na panahon nin mga oragon. Bakong pagbotog, kundi bilog na pagpapakumbaba ining pag-ako na kita, siring sa ibang rona, rona man nin kaisipan asin pagkasabot, igwa nin hararom na kabatiran sa sadiri man o sa iba pang mga bagay, asin na kita kaiba sa sulog kan orog na mahiwas na pag-abante kan kaaraman kan bilog na kinaban. Alpog sana, alagad kaiba an alpog na ini sa kosmos nin paghaman nin mga panibagong kaisipan, prinsipyo asin pilosopiya na mahurma sa kaaabtan kan tao.
Sinasabi, asin akô ko man iyan, na dai man pinapasabong kan kapangganahan an siyertong pagkrear ta nin mga libtong sa salog nin kaaraman, alagad romdomon ta na an mga ginanahan na ini mga gibong pan-literatura, nakasurat, nakapublikar, sa halipot na tataramon, daing kagadanan, babasahon kan satong mga kaakian, asin sainda man na kapag-arakian.
Tapos na an panahon nin pag-iirimonan, asin ini an panahon nin pagtitinarabangan, sabi ngani ni Frank Peñones sa huri ming pagkaolay bago siya liwat na maghali pasiring California para sa saiyang pag-adal. Ini an panahon nin mga oragon na kun satong maipapadagos maogbon nin mga positibong bagay sa lado kan nahihiling, nasusurat, nadadangog asin iba pang porma nin arte.
Pagkatapos ninda Yapan asin Kilates, dakol pa kaiyan, bako sana sa mga premyo, alagad orog na sa produkto. Nakasunad na sa kalan an libro nin mga pasaling pang-entablado asin pampelikula ni Carlo Aréjola na may titulong “Tuwiran Kong Sasabihin,” sarong librong mahiwas asin dakula an puwedeng kaabtan huli man sa mga napapanahon na tema kan mga laman kaini. Sa nakaagi kong column, lain sa literatura, tinukar ko minsan sa halipot sanang paagi an mainiton pa na dai pa nahahaon na libro ni P. Andrew Recepcion na “God’s Global Household: A Theology of Mission in the Context of Globalization” na sosog sa mga harigi nin misyolohiya sarong ‘enot’ asin ‘maisog’ na hararom na pagsugpon sa mga kaisipan kan pagmimisyon asin man kan kontrobersyal na globalisasyon.
Sa mga signos na ini nin kongkretong manipestasyon, ipinapangaki liwat an kagayonan na nagdara sa kinaban kan epikong nadangog ni Fray Bernardino de Melendreras, OFM gikan sa sarong madunong—bako daw na si Kadungung man sana idto?—kan siya tuminungtong sa kadagaan kan Ibalong, epiko na saiya man na sinurat sa sadiri niyang lenggwahe alagad kinatagbuan ta kan satong nakaagi. Ini an panahon kan mga aki ni Kadungung na minsan nang inapod na mga oragon sa negatibong paagi, na hanggan ngunyan nangyayari pa man giraray minsan mga katood sana man an minabalubagi, na padagos na maninindugan para sa karahayan kan rona. Kun nagtatanog man ako siring sa propeta, pabayae na, kisa magkawsa nin pagkabaranga, tibaad siring kaini an orog na marhay, an maglaom, maglaom nin karahayan, asin makisaro sa paghiro pasiring digdi.
Kan Biyernes, Agosto 31, nakaduman ako sa seremonya para sa paggawad kan National Book Awards, na ginibo duman sa World Trade Center sa Pasay City kun sain duwang Bikolano an nakakua kan nasabing orgulyo. An National Book Awards na pinagpapadrinohan kan Manila Critics Circle na pinamamayohan ngunyan ni Dr. Ophelia Dimalanta kan University of Sto. Tomas, itinatao sa bilang pagmidbid sa kagayonan kan sarong libro sa pagkakasurat asin sa kontribusyon kaini sa koleksyon nin mga babasahon sa Pilipinas. Sa labi-karahay na bareta, duwang Oragon an nakakua nin National Book Award, si Alvin B. Yapan, na nakua an Jaime C. Laya Award for Best Fiction Book in the Vernacular para sa saiyang “Ang Sandali ng mga Mata,” asin man si Marne Kilates na nakua an Best Translation Work para sa saiyang mga dakitaramon kan mga haiku sa libro ni Rogelio Mangahas na “Gagamba sa Uhay” na laen sa translation, nakua man an National Book Award sa kategoryang Book of Poetry. An “Ang Sandali ng mga Mata” ni Yapan pinublikar kan Ateneo de Manila Press mantang an “Gagamba sa Uhay” pinublikar man kan C & E Publishing House. Lain pa kaini, naenot naman na natukdol ni Yapan para sa saiyang obrang “Rolyo” na sarong pelikulang Bikolnon an Best Film sa Short Feature category kan Cinemalaya 2007.
Ano an implikasyon kaini? Paninindugan ko an naenot ko nang pahayag na makalihis an pirang dekada nin katoninongan sa kultural asin pan-literaturang buhay kan mga Bikolano, an panahon na ini tunay na panahon nin mga oragon. Bakong pagbotog, kundi bilog na pagpapakumbaba ining pag-ako na kita, siring sa ibang rona, rona man nin kaisipan asin pagkasabot, igwa nin hararom na kabatiran sa sadiri man o sa iba pang mga bagay, asin na kita kaiba sa sulog kan orog na mahiwas na pag-abante kan kaaraman kan bilog na kinaban. Alpog sana, alagad kaiba an alpog na ini sa kosmos nin paghaman nin mga panibagong kaisipan, prinsipyo asin pilosopiya na mahurma sa kaaabtan kan tao.
Sinasabi, asin akô ko man iyan, na dai man pinapasabong kan kapangganahan an siyertong pagkrear ta nin mga libtong sa salog nin kaaraman, alagad romdomon ta na an mga ginanahan na ini mga gibong pan-literatura, nakasurat, nakapublikar, sa halipot na tataramon, daing kagadanan, babasahon kan satong mga kaakian, asin sainda man na kapag-arakian.
Tapos na an panahon nin pag-iirimonan, asin ini an panahon nin pagtitinarabangan, sabi ngani ni Frank Peñones sa huri ming pagkaolay bago siya liwat na maghali pasiring California para sa saiyang pag-adal. Ini an panahon nin mga oragon na kun satong maipapadagos maogbon nin mga positibong bagay sa lado kan nahihiling, nasusurat, nadadangog asin iba pang porma nin arte.
Pagkatapos ninda Yapan asin Kilates, dakol pa kaiyan, bako sana sa mga premyo, alagad orog na sa produkto. Nakasunad na sa kalan an libro nin mga pasaling pang-entablado asin pampelikula ni Carlo Aréjola na may titulong “Tuwiran Kong Sasabihin,” sarong librong mahiwas asin dakula an puwedeng kaabtan huli man sa mga napapanahon na tema kan mga laman kaini. Sa nakaagi kong column, lain sa literatura, tinukar ko minsan sa halipot sanang paagi an mainiton pa na dai pa nahahaon na libro ni P. Andrew Recepcion na “God’s Global Household: A Theology of Mission in the Context of Globalization” na sosog sa mga harigi nin misyolohiya sarong ‘enot’ asin ‘maisog’ na hararom na pagsugpon sa mga kaisipan kan pagmimisyon asin man kan kontrobersyal na globalisasyon.
Sa mga signos na ini nin kongkretong manipestasyon, ipinapangaki liwat an kagayonan na nagdara sa kinaban kan epikong nadangog ni Fray Bernardino de Melendreras, OFM gikan sa sarong madunong—bako daw na si Kadungung man sana idto?—kan siya tuminungtong sa kadagaan kan Ibalong, epiko na saiya man na sinurat sa sadiri niyang lenggwahe alagad kinatagbuan ta kan satong nakaagi. Ini an panahon kan mga aki ni Kadungung na minsan nang inapod na mga oragon sa negatibong paagi, na hanggan ngunyan nangyayari pa man giraray minsan mga katood sana man an minabalubagi, na padagos na maninindugan para sa karahayan kan rona. Kun nagtatanog man ako siring sa propeta, pabayae na, kisa magkawsa nin pagkabaranga, tibaad siring kaini an orog na marhay, an maglaom, maglaom nin karahayan, asin makisaro sa paghiro pasiring digdi.
Comments