Kinse
KADAKOL na beses nang nagin kontrobersyal an numero kinse. Minsan nang nagkariribok an sektor kan kababaihan kan an sarong arak magtindog sa kalabaan kan Edsa nin billboard na subuot malisyoso an sabing: ‘Nakatikim ka na ba ng kinse?’ Tulos man na hinali an nasabi nang billboard huli man sa ini kan kontrobersya. A-kinse man an saro sa tinutubudan na duwang petsa kun nuarin an kadakol na ‘politically employed’ sa gobyerno minabisita tanganing magkubra nin suweldo. Kinseng taon man minsan an palugit sa amortization para sa low-cost housing—kun ini nasusunod o napapasunod, asin kun daing agrangay an mga nakairistar huli ta maluyang klase an mga tinugdok na harong. Sa kadakol na panahon, an kinse sarong bilang na basehan para sa sarong proseso: minsan kinseng aldaw bago magkakuryente pag nagbagyo, kinseng aldaw nguna an maagi bago makua an sarong dokumento sa sarong pampublikong opisina, asin kinseng aldaw pa man minsan para sana mapadukutan ini nin documentary stamp, dawa ngani an docu stamp nasa para-photocopy sana man mababakal. Kinse an average kan bilang nin taon na napaklase ka saindang mga aki an mga magurang. Iyan kun matanos asin dai bulakbol an estudyante. Dai ako sigurado, alagad an penomenon kan bilang na kinse tibaad nakagamot sa kalendaryong Gregoriano na sinusunod ta ngunyan. Igwa ining treintang aldaw, kinse kun kabanga.
Sa panahon ta ngunyan, igwa akong naaraman na bagong importansya kan bilang na kinse. Ini sarong bagay na kaipuhan tungkusan, huli ta kun dai, tibaad kinseng henerasyon o orog pa an matatanyog kaini. Masakit kuta nang magparatukar dapit digdi ta muya kong dapit sana sa kultura an sakong pagsurat. Pagpapadagos ini kan sakong pag-obserbar kan mga proseso kan paaboton na pirilian kan satong mga hoben na lider sa SK Federation.
Nakakua ako nin kumpirmadong impormasyon hali sa sarong nag-aaspirar kuta nang maging SK Federation chair, na marhay man kuta asin igwang kongkreto asin malinig na plano para sa saiyang mga kapwa hoben, na kinse mil sana an kaipuhan tanganing magbirik an tambod asin magbalyo nin lado an sarong SK chair para iboto idtong igwang backer o financier na siring sa mga agit-agitan na paratulod nin kun ano man na pagkakakwartahan. Garo baga na sa halagang kinse mil na itatao para sa personal na interes, magpapaatopan na an barangay, asin mapapakakan na an gabos na malnourished na mga aki. Alagad an kinse mil na ini para sana man sa bulsa kan tatawan, asin bako man na para sa katawohan. Kaya orog na sa ikaduwang distrito kan Camarines Sur, ta igwa bayang bigtime asin pusikit na pulitikong paratao, sa panahon na ini, an mga hobenes puwede nang magpalibre sa ibang SK chairs na nawarasan. Kinse mil na sana palan ngunyan an kaipuhan para mabakal an sarong lider na linalaoman kuta nang madara nin karahayan sa saiyang mga nasasakupan.
Nakakahandal an bagay na ini. Siring man na nakakasukalkag. Gagamiton ta na an rapsak na tataramon ta rapsak man an gibong ini. An backer (sarong tataramon na kinakasuka kong gayo), na iyo an nagtatao, dapat putulan nin... kamot. Alagad huli ta gurang na, tibaad dai man madagos ta papatawadon sana. Nakakabaldê, nakakaanggot na garo nakakaapos nin hinangos an siring na gibo, pati naman an mga magurang na nagkukunsinti sa mga gibong arog kaini. Garo kita kinakadena sa sarong lapang sistema na sinda sana an maninigong makisaro, asin kita daing lugar. Dai na logod kita puwedeng magkaigwa nin tamang mga hoben na lider na pinili huli ta siya an maninigong mamayó. Ini na an satong laoman. Panduwa man, kasusupog na an mga hoben na lider na maako kan kinse mil, asin ini an magigin basehan kan saindang pagpili kan mamamayó sainda. Sa puntong ini, garo dikitdikit nang nawawara an esensya kan kaakian na paglaom ni Rizal. Dai naman logod kita magparatubod sa kasabihan na iyan. Sabi ko ngani kan nakaaging semana, sayang sana. Sayang sanang kinseng taon pang nag-adal tanganing magin kurakot asin parahâbas sana.
Mapagal magparayamutam dapit sa mga bagay na ini, alagad sige na kun ini na sana an paagi para kita makatabang sa pagtanos kan prosesong tikô siring sa pagpanâó nin kwarta para sana iboto asin maluklok sa puwesto. Orog pa kun ini mina-imbuwelto kan mga hobenes na dapat na kuta nang tinutukduan asin pinapahilingan kan tamang paagi kan pulitika. Ta mayo naman kitang paglaom pa na matatanos an gurang na pulitika, magin mapagmasid man kuta kita asin maghiro para sa pagtama kan mga sala na ini para sa satong mga kaakian. Orog-orog na halangkaw an satong presyo kisa kinse mil sana.
Sa panahon ta ngunyan, igwa akong naaraman na bagong importansya kan bilang na kinse. Ini sarong bagay na kaipuhan tungkusan, huli ta kun dai, tibaad kinseng henerasyon o orog pa an matatanyog kaini. Masakit kuta nang magparatukar dapit digdi ta muya kong dapit sana sa kultura an sakong pagsurat. Pagpapadagos ini kan sakong pag-obserbar kan mga proseso kan paaboton na pirilian kan satong mga hoben na lider sa SK Federation.
Nakakua ako nin kumpirmadong impormasyon hali sa sarong nag-aaspirar kuta nang maging SK Federation chair, na marhay man kuta asin igwang kongkreto asin malinig na plano para sa saiyang mga kapwa hoben, na kinse mil sana an kaipuhan tanganing magbirik an tambod asin magbalyo nin lado an sarong SK chair para iboto idtong igwang backer o financier na siring sa mga agit-agitan na paratulod nin kun ano man na pagkakakwartahan. Garo baga na sa halagang kinse mil na itatao para sa personal na interes, magpapaatopan na an barangay, asin mapapakakan na an gabos na malnourished na mga aki. Alagad an kinse mil na ini para sana man sa bulsa kan tatawan, asin bako man na para sa katawohan. Kaya orog na sa ikaduwang distrito kan Camarines Sur, ta igwa bayang bigtime asin pusikit na pulitikong paratao, sa panahon na ini, an mga hobenes puwede nang magpalibre sa ibang SK chairs na nawarasan. Kinse mil na sana palan ngunyan an kaipuhan para mabakal an sarong lider na linalaoman kuta nang madara nin karahayan sa saiyang mga nasasakupan.
Nakakahandal an bagay na ini. Siring man na nakakasukalkag. Gagamiton ta na an rapsak na tataramon ta rapsak man an gibong ini. An backer (sarong tataramon na kinakasuka kong gayo), na iyo an nagtatao, dapat putulan nin... kamot. Alagad huli ta gurang na, tibaad dai man madagos ta papatawadon sana. Nakakabaldê, nakakaanggot na garo nakakaapos nin hinangos an siring na gibo, pati naman an mga magurang na nagkukunsinti sa mga gibong arog kaini. Garo kita kinakadena sa sarong lapang sistema na sinda sana an maninigong makisaro, asin kita daing lugar. Dai na logod kita puwedeng magkaigwa nin tamang mga hoben na lider na pinili huli ta siya an maninigong mamayó. Ini na an satong laoman. Panduwa man, kasusupog na an mga hoben na lider na maako kan kinse mil, asin ini an magigin basehan kan saindang pagpili kan mamamayó sainda. Sa puntong ini, garo dikitdikit nang nawawara an esensya kan kaakian na paglaom ni Rizal. Dai naman logod kita magparatubod sa kasabihan na iyan. Sabi ko ngani kan nakaaging semana, sayang sana. Sayang sanang kinseng taon pang nag-adal tanganing magin kurakot asin parahâbas sana.
Mapagal magparayamutam dapit sa mga bagay na ini, alagad sige na kun ini na sana an paagi para kita makatabang sa pagtanos kan prosesong tikô siring sa pagpanâó nin kwarta para sana iboto asin maluklok sa puwesto. Orog pa kun ini mina-imbuwelto kan mga hobenes na dapat na kuta nang tinutukduan asin pinapahilingan kan tamang paagi kan pulitika. Ta mayo naman kitang paglaom pa na matatanos an gurang na pulitika, magin mapagmasid man kuta kita asin maghiro para sa pagtama kan mga sala na ini para sa satong mga kaakian. Orog-orog na halangkaw an satong presyo kisa kinse mil sana.
Comments