Pebrero, pagkamoot, arte, asin atot
DIGDI sa Pilipinas, sa klasikong sulnupanon na agimadmad, an bulan nin Pebrero iyo an bulan nin pagkamoot. Sa enot na aldaw, binibiklad liwat an mga kurtinang pula, sinasâbit liwat an mga ginurupit na pusong gibo sa matagas na papel, asin nabubuhay liwat an kururikot asin detatlyadong disenyo nin pagpaabot kan mensahe nin pagkamoot o kaogmahan sa kaaldawan kan mga puso. Kadakol na beses, nailuluwas man liwat an pulang mga bado o an plastik na mga pusû-pusong tinatadik sa daghan na pagpapahiling nin pakikisumaro sa pangkagabsan na selebrasyon kan Pebrero bilang bulan nin pagkamoot. Maoobserbahan tang dikit-dikit na mabubuhay liwat si Kupido, an anghel na nampapanà tanganing mamoot an saiyang pinanà. Mabubuksan man liwat an istorya ni San Valentino na hanggan ngunyan dai pa man giraray malinaw para sa kadakol tang kahimanwâ.
Alagad, dai kita pamilyar na marhay na sa satong nasyon, an bulan nin Pebrero iyo man an bulan kan arte. Sa bulan na ini, pinipintakasi ta man an kagayonan kan satong kultura asin tradisyon na totoo man na makolor asin mayaman. Poon pinakaitaas hanggan pinakaibabâ kan Pilipinas, yaon an manlaen-laen na kaugalian, arte, literatura, tataramon, agi-agi, asin iba pa. An mga ini minapasaksi na an Pilipinas man nanggad kinukumpunir nin mahibog na koleksyon nin mga inoorgulyo asin minamalasakitan na yaman na matatagbuan sa kairaroman kan mga sosyudad na yaon sato. Kan Biyernes, Pebrero 1, pormal na sa Unibersidad kan Pilipinas an Komedya Festival sa maogmang selebrasyon kan suanoy naman na pang-entabladong arteng ini. Nagkaigwa nin mga pasali na minapahiling kan komedya na saro sa mga importanteng arteng naging kakabit kan historya kan nasyon.
Sa bulan nin Pebrero, ginigiromdom ta man an mga taong nakubhanan, natarakâ, natagalpo, asin nagdusay nin bilog na kakayahan para itulod an kagayonan kan satong nasyon. Sa Pebrero 28 ngani, kaiba kan pagtaong onra sa iba pang buháy na mga National Artists for Literature kan nasyon sa programang Pagpupugay sa mga Pambansang Alagad ng Sining, tatawan onra an nobelistang si Francisco Sionil José sa Ateneo de Naga University.
Sa bulan na Pebrero, minasarô an duwang importanteng bagay sa satong buhay bilang mga tao: an pagkamoot asin an arte. Kun daing pagkamoot daing arte. Asin para sako, kun daing arte, pano daw mabibilog an pagkamoot sa satong mga daghan?
Haloy nang suba sa mga daraga na kun an pagpahayag nin pagkamoot kan soltero labi ka-hamis na siring sa tangguli, magdangog nguna asin mag-isip. Arog baga kun ika sinasabihan na: “dadakupon ko an mga bitoon, lalangoyon ko an mga dagat, asin sasakaton an mga bukid para saimo, huli tai ka namomôtan ko.” Magkua ka na sana nin kawali, magduklit nin uring, asin krusan an angog, dagos sabihi, “aysus, luma na iyan. Ito daw bago naman.” Puwede na gayod an “ika bubble gum na duminukot sa dapan kan sakong sapatos.” Maglikay sana sa pagsabi kaini, tibaad ika masapuyong.
Huli ta an arte aki kan libog (passion) na dara nin makusog na pagkamoot, pagkamoot man ini sa tao, kapalibutan, o sa sadiri, minahagad ini nin espasyo sa satong mga daghan, nakikimaherak na padanayon siring sa pagpapadanay ta sa iba pang mga bagay. Siring ini sa mga ladawan na ipininta, na nagin resulta sana man kan turuhok na pagmasid sa kapalibutan, o an haranihan na paghorop-horop sa sadiri. An arte nagpapahayag sa sato na igwang pagkakataon, siring sa pagkamoot, igwa palan paagi na makapagpahayag. Hahanapon ta sana man an satong komportableng lugar kun sain kita makakapag-kreár asin makakahimo nin magagayon na mga bagay. Asin an buhay orog na maláad.
Tibaad bako sana man na insidente an pagsabay kan pagkamoot asin arte sa bulan kan Pebrero. Tibaad ini sarong pasabong na sinda parehong natura kan tao na hinahanap niya nin sabay na garo doros na hinahangos na dikit na panahon sana nin pagkawarâ, an siisay man mauutsan.
Kaya sa pagselebrar ta kan bulan nin Pebrero, odok sa boot ta man logod na horop-horopan an lugar kan arte sa satong daghan. Sa hiling ko, kun hain an arte, yaon duman an satong pagkamoot, huli ta an arte an minatukdo sato kun pano ini papangyarihon, an arte an minagiya sa sato kun anong paghiro an gigibohon tanganing an pagkamoot mailuwas sa daghan asin magtalubo.
Ini an bulan kan maaarte asin kan mga mamomôton. Asin sa saindang mga halimbawa, aram ta na na pareho an kaaabtan kan pagkamoot asin arte pag dai ini inataman, tinungkusan asin ipahayag: makulog an satuyang mga tulak asin kita makúring paaatoton.
Alagad, dai kita pamilyar na marhay na sa satong nasyon, an bulan nin Pebrero iyo man an bulan kan arte. Sa bulan na ini, pinipintakasi ta man an kagayonan kan satong kultura asin tradisyon na totoo man na makolor asin mayaman. Poon pinakaitaas hanggan pinakaibabâ kan Pilipinas, yaon an manlaen-laen na kaugalian, arte, literatura, tataramon, agi-agi, asin iba pa. An mga ini minapasaksi na an Pilipinas man nanggad kinukumpunir nin mahibog na koleksyon nin mga inoorgulyo asin minamalasakitan na yaman na matatagbuan sa kairaroman kan mga sosyudad na yaon sato. Kan Biyernes, Pebrero 1, pormal na sa Unibersidad kan Pilipinas an Komedya Festival sa maogmang selebrasyon kan suanoy naman na pang-entabladong arteng ini. Nagkaigwa nin mga pasali na minapahiling kan komedya na saro sa mga importanteng arteng naging kakabit kan historya kan nasyon.
Sa bulan nin Pebrero, ginigiromdom ta man an mga taong nakubhanan, natarakâ, natagalpo, asin nagdusay nin bilog na kakayahan para itulod an kagayonan kan satong nasyon. Sa Pebrero 28 ngani, kaiba kan pagtaong onra sa iba pang buháy na mga National Artists for Literature kan nasyon sa programang Pagpupugay sa mga Pambansang Alagad ng Sining, tatawan onra an nobelistang si Francisco Sionil José sa Ateneo de Naga University.
Sa bulan na Pebrero, minasarô an duwang importanteng bagay sa satong buhay bilang mga tao: an pagkamoot asin an arte. Kun daing pagkamoot daing arte. Asin para sako, kun daing arte, pano daw mabibilog an pagkamoot sa satong mga daghan?
Haloy nang suba sa mga daraga na kun an pagpahayag nin pagkamoot kan soltero labi ka-hamis na siring sa tangguli, magdangog nguna asin mag-isip. Arog baga kun ika sinasabihan na: “dadakupon ko an mga bitoon, lalangoyon ko an mga dagat, asin sasakaton an mga bukid para saimo, huli tai ka namomôtan ko.” Magkua ka na sana nin kawali, magduklit nin uring, asin krusan an angog, dagos sabihi, “aysus, luma na iyan. Ito daw bago naman.” Puwede na gayod an “ika bubble gum na duminukot sa dapan kan sakong sapatos.” Maglikay sana sa pagsabi kaini, tibaad ika masapuyong.
Huli ta an arte aki kan libog (passion) na dara nin makusog na pagkamoot, pagkamoot man ini sa tao, kapalibutan, o sa sadiri, minahagad ini nin espasyo sa satong mga daghan, nakikimaherak na padanayon siring sa pagpapadanay ta sa iba pang mga bagay. Siring ini sa mga ladawan na ipininta, na nagin resulta sana man kan turuhok na pagmasid sa kapalibutan, o an haranihan na paghorop-horop sa sadiri. An arte nagpapahayag sa sato na igwang pagkakataon, siring sa pagkamoot, igwa palan paagi na makapagpahayag. Hahanapon ta sana man an satong komportableng lugar kun sain kita makakapag-kreár asin makakahimo nin magagayon na mga bagay. Asin an buhay orog na maláad.
Tibaad bako sana man na insidente an pagsabay kan pagkamoot asin arte sa bulan kan Pebrero. Tibaad ini sarong pasabong na sinda parehong natura kan tao na hinahanap niya nin sabay na garo doros na hinahangos na dikit na panahon sana nin pagkawarâ, an siisay man mauutsan.
Kaya sa pagselebrar ta kan bulan nin Pebrero, odok sa boot ta man logod na horop-horopan an lugar kan arte sa satong daghan. Sa hiling ko, kun hain an arte, yaon duman an satong pagkamoot, huli ta an arte an minatukdo sato kun pano ini papangyarihon, an arte an minagiya sa sato kun anong paghiro an gigibohon tanganing an pagkamoot mailuwas sa daghan asin magtalubo.
Ini an bulan kan maaarte asin kan mga mamomôton. Asin sa saindang mga halimbawa, aram ta na na pareho an kaaabtan kan pagkamoot asin arte pag dai ini inataman, tinungkusan asin ipahayag: makulog an satuyang mga tulak asin kita makúring paaatoton.
Comments