Musika
DAI tuyo an pagkadalan ko sa UP Orchestra kan saindang bersyon kan ‘9th Symphony’ ni Ludwig Van Beethoven kan Huwebes na banggi. Agda sana ini kan dayupot na amigo asin kaiba sa trabaho sa Ateneo na si Joseph Reburiano na nag-aadal man nin musika sa UP. An makangirit ta siya na hugup-hugop an pagparapang-agda, dai logod nakadalan huli ta papuli siyang Naga. Dai akong kaiba pagdalan huli ta napaagi sana ako sa tungod kan UP Theatre asin nahiling ko an mga nakalinyang madaralan. Ta dai ako makahanap lulunadan paluwas UP, naglaog na sana ako sa teatro, libre man sana si konsyerto. Parte ini kan sarong taon na pagselebrar kan sentenaryo kan UP. An ‘9th Symphony’ ni Beethoven saro sa pinakabantog niyang obra, midbid man ini sa apod na ‘Ode to Joy’ gikan sa orihinal na Aleman na ‘An die freude’ na rawitdawit ni Friedrich Schiller. Sa pelikulang ‘Immortal Beloved’ kun sain si Gary Oldman an nagin Beethoven, orog pang ipinahiling an kaoragan kan kompositor huli ta bongog na siya kan ini saiyang ginibo. Mala ta kan an 9th Symphony enot na pinadangog sa mga tao, kinaipuhan siyang paatubangon sainda tanganing mahiling niya na labi-labi an upak asin pag-omaw kan mga nakadangog.
Sa konsyerto sa UP, ‘Lupang Hinirang’ pa sana makagirabo na. Huli ta sa atubang kan mga tao yaon an orchestra na kinukumpunir kan pira sa pinakamaoorag na musiko sa Pilipinas, kaiba an dakulang koro na binilog kan mga chorus classes sa UP College of Music. Dai na gayod akong nadangog na iba pang bersyon kan himno nasyonal na maorog pa sa gayon kan bersyon na nadangog ko kan bangging idto—buháy asin igwang musika na sarong eksperyensya nin pagtubod. Tinugtog kan UP Orchestra an nagkakapirang piyesang gikan sa romantic period—ini si panahon kan musika na nagluwas an mga musiko sa mga palasyo asin irinani sa tao an musika, panahon na isinikwal an pormal na standards kan classical period asin pinangorog an pagmate asin an passion.
An ika-apat na hiro (fourth movement) kan 9th Symphony midbid na marhay huli sa maogma asin engrandeng karakter kaini. An pagkibig-kibig kan tanog kan seksyon kan byolin, asin an harok kan tanog kan an malikot na detalye kan mga woodwind instruments, siring man an bilog asin hararom na pagkanta kan koro, biyong makagirabo asin makaluha, mala ta dai ako nakaligtas na mapaluha sa gayon kan pagtugtog kan orkestra asin pagkanta kan koro. Sa gabos na ini, orog kong nahiling an orag kan Pilipino. Minsan Europeo si Beethoven asin produkto kan ibang rasa, dai maiinegar kan mga nagdaralan kan konsiyerto na mga kamot nin Pilipino an naghahagod kan byolin, ngabil na Pilipino an naghohoyop kan mga trumpeta, tuba, basoon, oboe asin iba pa, hale sa daghan kan Pinoy an tingog na nagkakanta, asin tikba nin pusong Pilipino an nagtataong kumpas sa pagtaong-buhay sa obra kan maorag na maestro. Si Prof. Rodney Ambat an nag-conduct na labi-labing gayo an paghigot asin an passion. An orag kan kompositor dai bilog kun an saiyang obra dai ipinapasale, kun kaya an performance kan Huwebes sa Up gibong orag na nagpapatotoo nin orag na kompositor, alagad orog pa, nagpahiling man ini na dai nanggad na mapahuri an Pilipino kun arte sana man an pag-uulayan.
Romdomon na igwa kitang Marcelo Adonay, Nicanor Abelardo, Lucio San Pedro, asin Francisco Buencamino na naggibo kan makatubtob nin daghan na ‘Mayon’ na minasusog kan karakter kan Bulkan Mayon poon sa kagayonan hanggan sa ngirhat kan pagputok kaini. Alagad, siring sa mga parasurat, an mga musiko dai man natatawan nin pagkakataon na makapag-perform kan saindang obra huli ta dai man sinda gayong suportado kan awtoridad, orog na an gobyerno.
Lain pa kaini, orog pang gayo an pagkapaha ko sa mga siring na aktibidad sa Bikol. Itong itataas an satong musika sa lebel na mahihiling an satong identidad bilang mga taong igwang sadiring kultura. Yaon naman digdi an pangatorogan na paorogon pa an paghurma kan mga musikong Bikolano na mag-orag pa an saindang kakayahan bilang mga paraataman asin paratulod kan kulturang Bikolnon. Itong musikang maaapod tang sato, bakong base sana sa mga habanera na winalat kan mga Espanyol.
An nadalan kong performance sa UP Theatre kan Huwebes, orog pang nagmuklat kan sakong mga mata sa pangangaipo tang mga Bikolano nin mga pangangarogan sa lado kan musika, itong mga pangangarogan na totoo, bakong sagin-sagin sana. Itong madara man sa mga paradalan sa sarong eksperyensya nin pagtubod an paghagod kan byolin o paghoyop sa trumpeta o pagpukpok kan tumtum. Madya nang ruripon ta an mga oportunidad para digdi.
Sa huri, sasambiton ta na ‘labi sana karahay kan Kagurangnan huli ta hinaman niya an inaapod tang arte.’
Sa konsyerto sa UP, ‘Lupang Hinirang’ pa sana makagirabo na. Huli ta sa atubang kan mga tao yaon an orchestra na kinukumpunir kan pira sa pinakamaoorag na musiko sa Pilipinas, kaiba an dakulang koro na binilog kan mga chorus classes sa UP College of Music. Dai na gayod akong nadangog na iba pang bersyon kan himno nasyonal na maorog pa sa gayon kan bersyon na nadangog ko kan bangging idto—buháy asin igwang musika na sarong eksperyensya nin pagtubod. Tinugtog kan UP Orchestra an nagkakapirang piyesang gikan sa romantic period—ini si panahon kan musika na nagluwas an mga musiko sa mga palasyo asin irinani sa tao an musika, panahon na isinikwal an pormal na standards kan classical period asin pinangorog an pagmate asin an passion.
An ika-apat na hiro (fourth movement) kan 9th Symphony midbid na marhay huli sa maogma asin engrandeng karakter kaini. An pagkibig-kibig kan tanog kan seksyon kan byolin, asin an harok kan tanog kan an malikot na detalye kan mga woodwind instruments, siring man an bilog asin hararom na pagkanta kan koro, biyong makagirabo asin makaluha, mala ta dai ako nakaligtas na mapaluha sa gayon kan pagtugtog kan orkestra asin pagkanta kan koro. Sa gabos na ini, orog kong nahiling an orag kan Pilipino. Minsan Europeo si Beethoven asin produkto kan ibang rasa, dai maiinegar kan mga nagdaralan kan konsiyerto na mga kamot nin Pilipino an naghahagod kan byolin, ngabil na Pilipino an naghohoyop kan mga trumpeta, tuba, basoon, oboe asin iba pa, hale sa daghan kan Pinoy an tingog na nagkakanta, asin tikba nin pusong Pilipino an nagtataong kumpas sa pagtaong-buhay sa obra kan maorag na maestro. Si Prof. Rodney Ambat an nag-conduct na labi-labing gayo an paghigot asin an passion. An orag kan kompositor dai bilog kun an saiyang obra dai ipinapasale, kun kaya an performance kan Huwebes sa Up gibong orag na nagpapatotoo nin orag na kompositor, alagad orog pa, nagpahiling man ini na dai nanggad na mapahuri an Pilipino kun arte sana man an pag-uulayan.
Romdomon na igwa kitang Marcelo Adonay, Nicanor Abelardo, Lucio San Pedro, asin Francisco Buencamino na naggibo kan makatubtob nin daghan na ‘Mayon’ na minasusog kan karakter kan Bulkan Mayon poon sa kagayonan hanggan sa ngirhat kan pagputok kaini. Alagad, siring sa mga parasurat, an mga musiko dai man natatawan nin pagkakataon na makapag-perform kan saindang obra huli ta dai man sinda gayong suportado kan awtoridad, orog na an gobyerno.
Lain pa kaini, orog pang gayo an pagkapaha ko sa mga siring na aktibidad sa Bikol. Itong itataas an satong musika sa lebel na mahihiling an satong identidad bilang mga taong igwang sadiring kultura. Yaon naman digdi an pangatorogan na paorogon pa an paghurma kan mga musikong Bikolano na mag-orag pa an saindang kakayahan bilang mga paraataman asin paratulod kan kulturang Bikolnon. Itong musikang maaapod tang sato, bakong base sana sa mga habanera na winalat kan mga Espanyol.
An nadalan kong performance sa UP Theatre kan Huwebes, orog pang nagmuklat kan sakong mga mata sa pangangaipo tang mga Bikolano nin mga pangangarogan sa lado kan musika, itong mga pangangarogan na totoo, bakong sagin-sagin sana. Itong madara man sa mga paradalan sa sarong eksperyensya nin pagtubod an paghagod kan byolin o paghoyop sa trumpeta o pagpukpok kan tumtum. Madya nang ruripon ta an mga oportunidad para digdi.
Sa huri, sasambiton ta na ‘labi sana karahay kan Kagurangnan huli ta hinaman niya an inaapod tang arte.’
Comments