Oripon

NAGMOMOTÔ-MOTÒ NA NAMAN an kadakol na Pilipino ngunyan huli man sa sinurat ni Chip Tsao dapit sa pagigin “nasyon nin mga oripon (country of servants)” kan Pilipinas. Mala ta haros magbilog na si Sen. Pia Cayetano nin bill tanganing isikwal kan bilog na nasyon si Chip huli sa saiyang ‘racial remark.’ Nangyari ini huli sa pagkaongis ni Chip dara ka diringkilan kan Pilipinas asin Tsina sa isyu kan Spratlys. Huli kaini labi-labing makuring batikos an inabot kan peryodistang taga-Hongkong hali sa mga Pilipinong dai maakò an binutasan niyang ‘racial remark’. Pati ngani si Commissioner Marcelino Libanan kan Bureau of Immigration nag-aksiyon na dai nanggad na makakatungtong si Chip digdi sa satong nasyon minsan ngani inako na ni Chip an saiyang salâ asin naghagad na siya nin dispensa sa mga Pilipino.

Kun maroromdoman, bako man ini an enot ma maghimo kita nin mga ‘racist’ na pahayag, o itong mga pahayag na nagbabalu-bagi sa sato bilang mga namamanwaan nin sarong nasyon. Kan 1998, sinabi kan Hollywood actress na si Claire Danes na “Manila is a ghastly and weird city.” Huli kaini, si dating presidente Joseph Estrada mismo an nagsabing dapat na dai na nanggad patungtungon si Danes sa Manila. Lain pa kaini, idineklara an aktres kan konseho kan Manila bilang persona non grata asin binawal man na ipadalan sa mga sinehan kan siyudad nin Manila an gabos niyang pelikula.

Kan 2007, sa TV series na “Desperate Housewives,” naanggot man an mga Pinoy, orog na an mga doktor, sa sinabi kan karakter na pinapelan ni Teri Hatcher kan sinabi kaini an patanid na "...make sure that they are not from some med school in the Philippines." Si Executive Secretary Eduardo Ermita mismo an nagsabi na kaipuhan maghagad nin dispensa an mga kagsurat kan nasabi nang TV series huli sa hababang paghiling kaini sa mga mediko na hali sa Pilipinas.

Kadakol pang ibang siring kaini.

Dai ko sinasabing tama sana an pagbalubagi na nabutasan ninda Chip, Danes asin kan mga kagsurat kan “Desperate Housewives.” Alagad, sa hiling ko, nangangapodan ini nin paghorop-horop sa parte tang mga Pilipino, bago pa man kita magtahaw sa mga tinampo asin magkurahaw sa kaanggotan huli sa mga ‘racial slurs’ na siring kan mga nasambit ko.

Kun iisipon, dapat sanang maghapot man kita: ano an dapat tang gibohon tanganing dai kita apodon na nasyon nin mga oripon? Igwa akong mga pinsan na nagpapaoripon sa ibang nasyon matawan sana nin marhay na buhay an saindang mga pamilya. Katakod ini kan pagka-uyam ko sa label na “bagong bayani” an satong mga OFWs. Kun pag-aatid-atidon, an gobyerno an enot na nag-apod sainda sa label na ini. Sa siring na paagi, natatakupan an kakulangan kan gobyerno na magtaong trabaho sa rinibong mga Pilipinong nakakamate nin kawaran nin paglaom digdi sa satong nasyon. Kun kita inaapod na “nasyon nin mga oripon,” tibaad igwang katotoohan digdi. Tibaad kita mismo digdi sa nasyon na ini, nagigin oripon nin kadakol na mga bagay, kaiba na an korapsyon, kapalpakan kan mga awtoridad, o magin kan satong mga sadiring kaluyahan. Labi-labi an satong pagka-sensitibo sa mga siring kaining bagay, alagad dai ta man nahihiling na minsan kita siring man kaiyan. Dai ngani nagrereklamo an mga Tsino na padagos tang inaarog-arog pag bilot na minataram. O an mga itum na padagos tang inaapod Negro. O an mga puting napapadigdi na niloloko sana kan satong mga taxi drivers.

Halimbawa, an pahayag ni Claire Danes, sa hiling ko, igwa man nanggad nin katotoohan. Sa hiling ko, “ghastly” man nanggad an Manila—huli sa mga kausmakan naman sana kan mga tawo. Kita mismong mga Pilipinong napapaduman makakapagsabi na matatakot kang maglakaw kun banggi, tibaad maholdap, matripan nin mga adik, o kun dai, mabulsot sa manholes na daing takop. Tren nganing tren pag minaagi inaapunan basura.

Kun ako hahapoton, pagal naman ako sa satong nasyon. Garo dai nang pag-asang makabangon hali sa pagkaoripon sa sadiri kaining mga problema—korapsyon, red tapes sa gobyerno, kawaran disiplina kan mga namamanwaan, problematikong bureaucracy, kadakol pang iba. Kun nakakanamit kita nin mga ‘racial slurs’ paminsan-minsan, tibaad agyat ini sato gabos na hilngon an satong mga sadiri asin pagsikapan na trabahohon sagkod na kaya ta nang ikurahaw dai kita maninigong pagsabihan nin mga siring na nakakarima-rimang mga pahayag. Mayo man ibang makakagibo kaiyan kundi kita sana. Mapoon ini sa sato. Pag nagibo ta ngani iyan, sukitihon ta an gabos na minabalubagi sato bilang mga namamanwaan kan Pilipinas.